Ay’daki Susuz Denizler
Çıplak gözle rahatlıkla görünebilen Ay yüzeyinde bulunan karanlık Ay düzlüklerine Ay denizi denir. Çünkü antik dönem gökbilimcileri bunların suyla dolu olduklarını zannediyordu.
Ay’a ayak basmadan önce yapma uydular Ay’ın çevresinde dolaşarak resim çekmişlerdi. Ay’ın Dünya’dan görünen yüzünde bütün bölgeler aynı parlaklıkta veya aynı koyulukta görünmüyor ve güneş ışığı her bölgede aynı yoğunlukta yansımıyordu. Eskiden buna Ay’daki denizlerin sebep olduğu sanılıyordu. Güçlü teleskopların yapılmasından sonra anlaşıldı ki deniz sanılan yerler, engebesiz düzlüklerdi.
Günümüzde bunların katılaşmış bazalt olduğu bilinmektedir. Bazaltı oluşturan lav, Ay yüzüne göktaşları ve kuyruklu yıldızların çarpması sonucu oluşan krater düzlüklerini doldurmuş ve katılaşarak bu bazaltı oluşturmuştur. Bunlardan bazılarının çapı 2000 kilometreyi bulmaktadır.
Ay denizleri hemen hemen yalnızca Ay’ın görünen yüzünde bulunur. Ay’ın öteki yüzünün yalnızca %2’sinde birkaç dağılmış küçük düzlük bulunur. Ayın görünen yüzündeyse bu oran %31’dir. Bu farklılığın en akla yatkın açıklaması, Lunar Prospector uzay sondasının gamma ışını spektrometresi ile elde edilen jeokimyasal haritalarda gösterildiği üzere Ay’ın görünen yüzünde ısı üreten elementlerin daha yüksek konsantrasyonda bulunmasıdır. Kalkan tipi yanardağlar ve kubbemsi dağlar görünen yüz üzerindeki Ay denizlerinde rastlanan özelliklerdir.
Fakat, bu düzlüklerin deniz olmadıkları anlaşıldıktan sonra da onlara deniz denilmesine devam edildi ve adları değiştirilmedi. Başka bir deyişle bunlar Ay’daki Susuz Denizler olarak kabul edildi. Deniz denilen bölgelerde vaktiyle yarı sıvı halinde lavlar vardı, bunlar zamanla soğuyarak bugünkü hale geldi.
